تجسس
«تجسس»، عبارتست از سرکشی به محیط خصوصی دیگران برای آن‌که عیب یا راز آنان را بیابیم.
نوشته‌ها
در مکتب استاد (مجموعه ۱۵ جلدی)
مرحوم علامه «علی اصغر کرباسچیان» در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی، پس از دورانی متمادی که در خودسازی و علم‌اندوزی گذراند، حوزه قم را به مقصد تهران -خاستگاه نخستین خود- ترک کرد و صاحب‌دلانه، رخت از خانقاه خویشتن‌بانی فراکشید و از مدرسه آدم سازی سر برآورد.
قسمت ۴: کاتالوگ
داشتم وارد مدرسه می‌شدم که دیدم احمدرضا پشت در مدرسه، داره روی یک برگه‌ی چرک‌نویس مرتب امضا می‌کنه. نزدیکتر که شدم، من رو دید و گفت:
سلام حسین، به موقع اومدی؛ به نظرت کدوم یک از این امضاها به امضای پدرم شبیه‌تر شد؟
به به احمدرضای عزیز، می‌بینم امضا هم که جعل می‌کنی …
آخه چاره‌ای نیست، امروز آخرین روز آوردن رضایت‌نامه‌های اردوست، دیگه حوصله‌ی دعوا کردن‌های آقای حسینی («معلم راهنما») و علی‌پور (کمک معلم راهنما) رو ندارم …
همه‌شون خوب شدند، چی بگم؟! فقط سریع باش، دیگه الان صبحگاه شروع میشه… راستی برای اردو چه بازی‌هایی می‌خوای بیاری؟
آموزش اهمیت حق الناس
علامه کرباسچیان:
بعضی دانش‌آموزان نسبت به حق الناس آموزش ندیده اند و نمی‌دانند که دزدی خلاف و حرام است. در واقع به بدی این کار علم ندارند. در این صورت باید مسائل و احکام مربوط به آنها گفته شود.
امنیت روحی مردم
آیهالله صافی گلپایگانی:
حرمت «تجسس» از عیوب اشخاص و حسن حفاظت از اسرار مردم و حرمت سوء ظن و متهم کردن اشخاص، و حرمت شنود مکالمات بین مردم همه از احکامی است که باید رعایت شود تا مردم امنیت روحی داشته باشند و به هم بدبین نگردند.این دستورات در سطح عمومی باید رعایت شود و تخلف از آنها، تجاوز به حریم آسایش و آزادی شرعی اشخاص است، اما در داخل یک مؤسسه یا یک دانشگاه یا سازمان بزرگ اگر مؤسس برای اداره آن‌جا بخواهد ضوابطی را معین کند و احوال کارمندان را تحت نظر بگیرد؛ که از مقررات تخلف ننمایند، و به آنها هم وضع کنترل و حراست گفته شده باشد، و آنها هم با اطلاع در آن‌جا عضویت یابند، ظاهراً اشکال ندارد.
عیب جویی بالاترین معایب
ملا احمد نراقی:
روزی آن سرور بر منبر برآمد، و به صدای بسیار بلند که زنان در خانه های خود می شنیدند، فرمود: «یا معشر من اسلم بلسانه و لم یسلم بقلبه». یعنی: ای گروهی که به زبان اسلام آورده‌اید، و دل شما از مسلمانی خالی است، «تجسس» لغزش‌ها و عیوب مسلمین را نکنید به درستی که هر که در صدد و عیب‌جویی مسلمانان باشد، خدا عیب‌جویی او را می‌کند. و هر که خدا عیب‌جویی او را کند، او را رسوا می‌گرداند».
غصب و تصرف در مال غیر
احتمال ابتلای فرزند به گناه
مواردی که پدر یا مادر احتمال عقلایی می‌دهد که طفل یا فرزند بالغ به این گناهان[۱] مبتلا شده، آیا مجاز به تجسّس می‌باشد؟ در فرض جواز آیا این پی‌گیری برای رسیدن به اطمینان واجب و لازم است؟ اگر این پی‌گیری مستلزم «غیبت»، تحت فشار گذاشتن و اذیّت طفل، تصرّف در اموال او یا حتّی ضرب و شتم از سوی آنان باشد، جایز است یا خیر؟ اگر همین احتمال را مربّی نسبت به طفل یا فرد بالغی که تحت تربیت اوست بدهد، آیا موارد فوق‌الذّکر جایز هستند؟
تجسس در مسائل خانوادگی
تحقیق از مسائل شخصی و خانوادگی یا مفاسد اخلاقی افراد، چه حکمی دارد؟
در صورتی که در خفا انجام گرفته، جایز نیست.[۱]
غصب و ظلم بر دیگری
از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمودند:
«لَا یَحِلُّ مَالُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِلَّا بِطِیبَهِ نَفْسٍ مِنْهُ.»
هدایه الأمه إلى أحکام الأئمه علیهم السلام، ج۸، ص۲۴۷
اموال هیچ مسلمانی حلال نمی شود، مگر با رضایت او
