پس گرفتن هدیه
زمینی را هبه کرده است برای آموزش و پرورش و تحویل داده، آیا می‌تواند رجوع کند؟
در هبه‌ای که قصد قربت کرده، احوط عدم رجوع است.[۱]
شرط کردن در ضمن هدیه
شخصی ملک ساخته‌شده‌ی خود را فقط جهت تشکیل دبیرستان به آموزش و پرورش اهدا کرده. اهداکننده فوت نموده و حدود بیست و دو سال ملک اهداشده به‌صورت دبیرستان دخترانه مورد استفاده‌ی بلاعوض قرار گرفته است. آیا اکنون آموزش و پرورش می‌تواند دبیرستان را به مدرسه‌ی راهنمایی تبدیل نماید، در حالی که نظر اهداکننده منحصراً تشکیل دبیرستان بوده و در حال حیات خود کراراً نظر خود را شفاهاً بیان داشته است؟
اگر در وقت اهدا شرط نشده اختیار با آموزش و پرورش است و اگر شرطی کرده‌اند یا اهدا مبنی بر شرط واقع شده، باید به آن عمل شود.[۱]
مصرف هزینه مدرسه دولتی در جای دیگر
آیا می‌توانیم وجه یا وسایلی را که دولت جهت مصرف در مدرسه‌ی مخصوصی در نظر می‌گیرد، در مدرسه یا اداره‌ای دیگر که مربوط به دولت هستند، مصرف نماییم؟ چه نیاز بدان باشد یا نباشد.
اگر به‌خصوص مدرسه‌ای داده شده، باید در همان مدرسه مورد استفاده شود.[۱]
تبدیل دبستان به دبیرستان
مدرسه‌ای حدود چهل سال پیش توسّط مرد خیّری بنا و به‌عنوان دبستان وقف گردیده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، متولّی منصوص نام‌برده، کلّیّه‌ی حقوق مدرسه را (اعمّ از ساختمانی، آموزشی و غیره) به آموزش و پرورش واگذار کرده. اکنون با توجّه به ساخته‌شدن مدرسه‌ای در مجاورت آن که دخترهای این دبستان را در خود جای داده و رفع نیاز کرده و نبود دبیرستان دخترانه در محل، آموزش و پرورش احساس ضرورت کرده تا محلّ دبستان مزبور را به دبیرستان تبدیل کند. آیا این عمل صحیح است؟
الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها.[۱] اگر نظر واقف این بوده که از موقوفه فقط استفاده‌ی دبستانی شود، باید حتّی‌المقدور از آن استفاده‌ی دبستانی شود؛ مگر این‌که امکان استفاده‌ی دبستانی از آن نباشد که در این صورت تبدیل به دبیرستان مانعی ندارد؛ امّا اگر نظر واقف خصوص دبستان نبوده، بلکه نظرش استفاده‌ی تحصیلی بوده است و متولّی منصوص نیز اختیار واگذاری داشته است، تبدیل مانعی ندارد.[۲]
اداره مدرسه با اجازه ی «حاکم شرع» ؟
شخصی با دو نفر دیگر زمینی را خریده و مدرسه‌ی دینی را تأسیس نموده‌اند. آیا جهت اداره‌ی مدرسه احتیاج به اجازه از «حاکم شرع» دارد یا نه؟
چنان‌چه زمین را از مال خود خریده و بنا را وقف نکرده‌اند، مدرسه ملک آن‌هاست (و بعد از موت آن‌ها به ورثه‌شان می‌رسد) و تصرّف در مدرسه و اداره‌ی آن احتیاج به اجازه‌ی «حاکم شرع» ندارد و چنان‌چه آن مکان را وقف نموده‌اند و برای آن متولّی معیّن کرده‌اند، اداره‌ی مدرسه با متولّی تعیین‌شده می‌باشد و اگر وقف نموده‌اند ولی برای آن متولّی تعیین نکرده‌اند، باید به «حاکم شرع» مراجعه کنند تا «حاکم شرع» برای تولیت و اداره‌ی مدرسه کسی را معیّن نماید؛ و الله العالم.[۱]
غصب و تصرف در مال غیر
احتمال ابتلای فرزند به گناه
مواردی که پدر یا مادر احتمال عقلایی می‌دهد که طفل یا فرزند بالغ به این گناهان[۱] مبتلا شده، آیا مجاز به تجسّس می‌باشد؟ در فرض جواز آیا این پی‌گیری برای رسیدن به اطمینان واجب و لازم است؟ اگر این پی‌گیری مستلزم «غیبت»، تحت فشار گذاشتن و اذیّت طفل، تصرّف در اموال او یا حتّی ضرب و شتم از سوی آنان باشد، جایز است یا خیر؟ اگر همین احتمال را مربّی نسبت به طفل یا فرد بالغی که تحت تربیت اوست بدهد، آیا موارد فوق‌الذّکر جایز هستند؟
تجسس در مسائل خانوادگی
تحقیق از مسائل شخصی و خانوادگی یا مفاسد اخلاقی افراد، چه حکمی دارد؟
در صورتی که در خفا انجام گرفته، جایز نیست.[۱]
دختران و پسران در دانشگاه
ارتباط دختر و پسر در دانشگاه تا چه اندازه مجاز و شرعی است؟
نگاه به بدن و موی زن نامحرم حرام است و هم‌چنین نگاه به دست او تا مچ و به صورت او اگر به‌قصد لذّت باشد یا اگر ترس وقوع در گناه داشته باشد حرام است و بودن زن و مرد نامحرم در جای خلوت که احتمال ارتکاب معصیت برود حرام است و هم‌چنین ردّ و بدل صحبت‌های آلوده و محرّک شهوت جایز نیست.[۱]
[۱]. وحید خراسانی، مجموعه استفتائات، ص ۳۹۴، س۶۴۸٫ (به استناد منهاج الصالحین، ج۳، ص ۲۹۳، م۱۲۳۲٫)
پسران و دختران خردسال
فردی مدرسه‌ای را برای این‌که دانش‌آموزان کم سنّ و سال، دروس رسمی و دولتی را همراه با علوم دینی فرابگیرند، افتتاح کرده است. آیا اختلاط پسران خردسال و دختران با یقین به این‌که اگر دختران را از رفتن به این مدرسه بازداریم، بهره‌مندی آن‌ها از فوایدِ [تربیت و علوم] دینی از بین می‌رود، جایز است؟
اختلاط دو جنس مختلف با توجّه به این‌که نزدیک سنّ بلوغ‌اند، جایز نیست؛ و الله العالم.[۱]
[۱] موسوی خویی، صراط النجاه (محشّی)، ج ۱، ص ۳۳۱، س ۹۰۸٫
