کشف المَحجّه یا فانوس
معرفی کتب و منابع
«کشفُ المَحَجَّه لثمره المُهجَه»، اثری است اخلاقی از «علی بن موسی بن جعفر بن طاووس» معروف به «سید بن طاووس» (درگذشته ۶۶۴ق). این اثر حاوی مجموعهای از وصایا و سفارشات این علّامه ی کبیر، برای فرزندش «محمّد» است که در آن به شرح آموزه هایی مهم از اعتقادات پرداخته و راه های فهم و وصول به آن گنج های معرفت را به وی نشان داده است. این وصایا مواعظی نادر و گفتارهایی پرفایده را که هیچ کس از آنها بی نیاز نیست، در بر دارد. در واقع این کتاب راه سیر و سلوک را جلوی پای سالک میگذارد و با سادهترین بیان راه را مقابل وی میگشاید.
یادداشت ۲: اجتهاد، امری تخصصی (۲)
یادداشتهای اجتهاد و تقلیدتخصص به جهت موجود در فهم احکام الهی در متون دینی
این مشکلات که علاوه بر گستردگی قوانین شریعت است، به صورت کلی می تواند به دسته تقسیم گردد:
- نحوهی بیان احکام شریعت توسط معصومین علیهم السلام
- نحوهی دسترسی به این بیانات در گذر زمان
- مضامین موجود در این و تعارضهای بین آنها
شناخت احکام دین نیازمند شناخت شرایط گفتارهای حضرات معصومین علیهم السلام
همانطور که بیان کردیم، احکام دین به صورت قوانین مدون به دست ما نرسیده است. احکام دین اسلام به صورت بیانها و گفتارهایی در رخدادهای روزانه بیان شده و برخی از آن در عمل به افراد نشان داده شده و آن عمل برای افراد غیرحاضر نقل گردیده است.[۱]
قسمت ۲: خانه ای مفت و مجانی
بندگی
همه خیس عرق گوشه حیاط نشسته بودیم؛ آخه اون روز آقای خسروی (معلم ورزش) زمان بیشتری رو برای بازی در اختیارمون گذاشت و برای همین خیلی بدو بدو کردیم. خیلی خوش گذشته بود ولی دیگه کسی حالی برای تکون خوردن نداشت.
سعید که یک نیمکتی پیدا کرده بود و مثل همیشه روی آن خوابیده بود؛ احمدرضا با اون خستگی، دست از شیطنتش برنداشته بود و با یک برگ درخت، چند لحظه یک بار گوش سعید رو قلقلک میداد. من و مهدی و جواد هم یه گوشه روی زمین نشسته بودیم و پاهامون رو دراز کرده بودیم. فقط امیر بود که هنوز داشت با توپ بستکبال به طرف حلقه پرتاب میکرد.
تقیّد به حق الناس
تعلیم و تربیت در کلام بزرگانعلامه کرباسچیان:
میگفتیم اگر کسی تکلیف واجبش را ترک کند یا گناهی را مرتکب شود؛ ممکن است خدا او را ببخشاید؛ اما اگر کسی به دیگری ظلم کند و حق او را بگیرد و به او مدیون شود، خدا از او نمیگذرد مگر آن که آن شخص از او بگذرد و او را حلالکند. قرآن میگوید: «وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَه» (زلزال ۸). وقتی آفتاب در اتاقی میتابد، چیزهایی در فضا دیده میشود که به آنها ذره میگویند. در این آیه میفرماید: خدا –درمقام حساب- از این ذره هم نمیگذرد.
در کلاس میگفتیم: شخصی مختصری بدهکار بود. پس از مرگ به خواب پسرش آمد و گفت: در این عالم، به واسطه ی آن بدهی، گرفتارم؛ طلب او را بدهید. بعد از آن که پسرش بدهی او را داد -با آنکه این خواب را به هیچ کس نگفته بود- پدرش به خواب فرد دیگری آمد و گفت: به پسرم بگو که بدهی ام را دادی؛ من راحت شدم.
در اثر این نوع تربیت، شاگردان نسبت به حق الناس مقیّد میشدند و وسایل مدرسه از قبیل میز، نیمکت، تختهسیاه و ماشین مدرسه را خراب نمیکردند؛ حتی گلی از باغچهی کسی نمیکندند؛ جنسی از مغازهی کسی برنمیداشتند؛ بدون اجازهی پدر و مادر سر جیبشان نمیرفتند؛ نوبت دیگران را در خرید نان و غیره رعایت میکردند؛ اگر پولی گم کردهبودند، به پولهایی که پیدا شدهبود- چون شک داشتند که مال خودشان است یا نه- دست نمیزدند؛ برای آن که گفته بودیم اگر کسی چیزی را که پیداکرده بردارد، ضامن میشود و باید آن را به صاحبش برساند. در نتیجه محیط مدرسه امن و آرام بود و چون کسی مضطرب نبود که مبادا جیبش را بزنند، سر کلاس با آرامش خاطر از درس استفاده میکرد.[۱]
[۱] وصایای استاد، ص ۱۱۷ و ۱۱۸
وسایل پیدا شده ای که دانش آموزان از برداشتن آنها امتناع می کنند
استفتائات
در محوّطهی سالنها یا کلاسها، مداد، خودکار، مدادتراش پیدا میشود و در جایی نگهداری میشود؛ ولی دانشآموزان از بردن آنها امتناع مینمایند. آیا کارمندان مدرسه میتوانند از آنها به نفع مدرسه یا شخص استفاده نمایند؟
باید از صاحبان اشیای گمشده جستوجو کرد و با گذشت یک سال یا حصول یأس از پیدا شدن آنها، به فقیر صدقه دهند.[۱]
[۱] امام خمینی، استفتائات ۲: ۶۰۴، س ۱۲٫
استفاده از لوازم التحریر جا مانده
استفتائات
من در آزمایشگاه مدرسه کار میکنم. بیشتر اوقات دانشآموزان فراموش میکنند لوازم تحریر خود را (مدادها، خطکشها، چسب) ببرند. آیا استفاده از این وسایل برای من جایز است؟ با توجّه به اینکه بیش از یک بار مقابل دانشآموزان اعلام کردم و به آنها گفتهام اگر کسی وسیلهای در آزمایشگاه دارد، بیاید بگیرد و وگرنه این وسایل به سطل زباله انداخته میشود. آیا جایز است که این وسایل برای آزمایشگاه یا مدرسه استفاده کنیم؟
جایز نیست؛ مگر اینکه رضایت همهی آنها را بگیرد.[۱]
[۱] حسینی سیستانی، استفتائات: ۴۱۵، س ۱۶۳۸٫
وسایل پیدا شده در حیاط مدرسه
استفتائات
اگر معلّم مقداری مال یا لوازم تحریر را که در حیاط مدرسه افتاده پیدا کند، آیا جایز است آن را بردارد تا به مسئول مربوطه بدهد؟ با توجّه به اینکه مسئول این کار قاعدتاً یا اطّلاع رسانی نمیکند یا اطّلاعرسانی شرعی نمیکند.
اگر این وسایل و مالها را به دست صاحبانش نمیرساند، برداشتن آن جایز نیست؛ و الله العالم.[۱]
[۱] تبریزی، صراط النجاه ۳: ۴۰۶، س ۱۱۹۹٫
معرفی لُقَطه به مدت یکسال
فقه مدرسه در آیینه روایاتراوی می گوید از امام صادق علیه السلام در مورد «لقطه» (پیدا شده) پرسیدم حضرت فرمودند:
«تُعَرَّفُ سَنَهً قَلِیلًا کَانَ أَوْ کَثِیراً قَالَ وَ مَا کَانَ دُونَ الدِّرْهَمِ فَلَا یُعَرَّفُ.»
الکافی (ط – الإسلامیه) / ج۵ / ص۱۳۷
کم یا زیاد آن باید یک سال معرفی شود ولی کمتر از درهم نیازی به معرفی ندارد.
بهترین کار با اشیاء پیدا شده
فقه مدرسه در آیینه روایاتاز امام صادق علیه السّلام نقل شده که فرمودند:
«أَفْضَلُ مَا یَسْتَعْمِلُهُ الْإِنْسَانُ فِی اللُّقَطَهِ إِذَا وَجَدَهَا أَلَّا یَأْخُذَهَا وَ لَا یَتَعَرَّضَ لَهَا فَلَوْ أَنَّ النَّاسَ تَرَکُوا مَا یَجِدُونَهُ لَجَاءَ صَاحِبُهُ فَأَخَذَهُ.»
من لا یحضره الفقیه / ج۳ / ۲۹۷
بهترین کارى که انسان باید در مورد شىء پیدا شده اى که مىیابد انجام دهد آنست که هنگامى که مالى را یافت آن را برندارد و متعرّض آن نشود، و اگر مردم آنچه گم شدهبود برنمىداشتند، صاحبش مىآمد و آن را برمىداشت. [۱]
درخواست بچههای ‘فقه مدرسه’:
برآنیم تا در ‘گفتمانی دو سویه’ از تجربهها و آموزههای یکدیگر برای رسیدن به مدرسهای مطلوبِ خداوند متعال و اهلبیت علیهمالسلام استفاده کنیم.
پس دست یاری به سوی شما دراز کرده و بیصبرانه مشتاق ارائهی نظرات، تجربهها، آموختهها و مشکلات از سوی شما هستیم. با ما از طرق زیر در تماس باشید:
دستهها
فقه مدرسه در شبکه های اجتماعی
آخرین مطالب
- راهاندازی بخش «فقه مدرسه و مخاطبین» ۱۲ ,خرداد, ۱۳۹۷
- تغییر در روند ارسال مطالب ۱۱ ,خرداد, ۱۳۹۷
- حاکم شرع ۱ ,خرداد, ۱۳۹۷
- درخواست راه حلهایی جهت دوری از تجسس مشکل آفرین ۱ ,خرداد, ۱۳۹۷
- جزئیات کتاب «من دیگر ما» ۱ ,خرداد, ۱۳۹۷
- غصب ۱ ,خرداد, ۱۳۹۷
- در محضر استاد (مجموعه ۱۴ جلدی) ۱ ,خرداد, ۱۳۹۷
- قسمت ۵: گیج و ویج ۱ ,خرداد, ۱۳۹۷